W spółkach z o.o. lub akcyjnych powinna zostać podjęta uchwała o przeznaczeniu zysku do wypłaty. Bez niej udziałowcy albo akcjonariusze nie mogą domagać się dywidendy. Czy jednak taka uchwała konieczna jest również w spółce jawnej?
W spółce jawnej, w odróżnieniu od wspomnianych spółek kapitałowych, do wypłaty zysku nie jest konieczne podjęcie odrębnej uchwały. Takie stanowisko potwierdził Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 8 marca 2017 r. (sygn. akt I ACa 1300/16). Oznacza to, że wspólnicy mogą pobierać określone kwoty bez uchwały. W tym celu uzasadnione jest jednak uzyskanie zgody wszystkich wspólników spółki jawnej. Mogą oni również pobierać zaliczki na poczet przyszłego zysku. Zaliczek tych nie muszą zwracać nawet wtedy, gdy spółka nie osiągnie zysku. W podobny sposób mogą dokonywać wypłat wspólnicy innych spółek osobowych, np. komandytowej.
Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Wspomniane prawo może być ograniczone. Jednak wspólnika nie można pozbawić udziału w zysku. Jeżeli umowa spółki jawnej nie określa sposobu podziału zysku, to należy wówczas stosować zasady kodeksowe. Przewidują one, że każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach. Uczestniczy on również w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Jednak umowa spółki jawnej może określić odmienne zasady uczestnictwa wspólników w jej zyskach. W szczególności wypłata nie musi być adekwatna do wysokości wkładu wniesionego przez wspólnika do spółki jawnej.
W praktyce wspólnicy mają też prawo podjąć decyzję o innym przeznaczeniu zysku. Jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, to wówczas zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika. Należy wyjaśnić, że zysk traktowany jest jako nadwyżka majątku spółki jawnej ponad wartość wkładów wspólników. Zysk istnieje niezależnie od tego, czy wspólnicy podejmą uchwałę o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
Dr Marcin Borkowski radca prawny GWW