Prawidłowo funkcjonujący system ładu korporacyjnego ma kluczowe znaczenie dla firmy na każdym etapie jej działania: od planowania działań, przez podejmowanie decyzji aż po raportowanie i badanie efektywności. Stanowi również podstawę zdrowego ładu gospodarczego, zwiększa zaufanie i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, co leży w szeroko pojętym interesie społecznym. W czasach przełomowych, w jakich niewątpliwie się znajdujemy, warto przypominać sobie o znaczeniu i sile tych fundamentów dla naszej gospodarczej przyszłości - pisze Marcin Obroniecki, prezes Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego.
Brak poszanowania dla reguł ładu korporacyjnego lub celowe ich ignorowanie często towarzyszyło malwersacjom finansowym. Słaby nadzór korporacyjny powoduje, że przedsiębiorstwo staje się nieprzejrzyste. W rezultacie wzrasta ryzyko, że przestaje ono działać w interesie właścicieli i akcjonariuszy. Przy ewentualnych bankructwach straty często ponoszą drobni akcjonariusze lub obligatariusze. W przypadku podmiotów istotnych systemowo sytuacja może mieć negatywny wpływ na całą gospodarkę. Warto pamiętać o tym, zwłaszcza dziś, w okresie stopniowego wychodzenia z pandemii, gdy coraz częściej pojawiają się nowe trendy, które mogą mieć podstawy spekulacyjne.
Naturalnie, nawet wzorowego przestrzegania zasad ładu korporacyjnego nie można traktować jako remedium na wszelkie nieprawidłowości i zapewnienie, że nic złego się nie stanie, ponieważ niejednokrotnie firmy tracą pozycję rynkową lub bankrutują z powodów czysto biznesowych (np. złych decyzji) lub ekonomicznych (np. zmiany otoczenia rynkowego). Jednak respektowanie tych zasad może skutecznie zredukować sferę potencjalnych nadużyć finansowych do minimum poprzez zapewnienie wysokiej przejrzystości działań menedżerów i jawności celów przyświecających inwestorom i członkom organów nadzoru w danej firmie.
Czym jest ład korporacyjny?
Ład korporacyjny, z angielskiego corporate governance, to w skrócie zbiór wszystkich zasad, mniej lub bardziej formalnych, według których dane przedsiębiorstwo jest zarządzane przez jego menedżerów i kontrolowane przez interesariuszy (przede wszystkim inwestorów). Jednocześnie nie ma jednego, właściwego systemu ładu korporacyjnego, na co wskazuje fakt, że wiele spośród najbardziej trwałych i rozwojowych przedsiębiorstw w historii świata działało w bardzo różnych kulturach, a co za tym idzie również w różnych kulturach ładu korporacyjnego. Niezależnie od kultury natomiast system ładu korporacyjnego ma na celu rozwiązanie problemów opisywanych w słynnej teorii agencji - czyli takie ustawienie relacji pomiędzy „pryncypałami” (inwestorami i nadzorującymi) a „agentami” (menedżerami), żeby było możliwe pogodzenie (niekiedy rozbieżnych) interesów jednych i drugich z pożytkiem dla rozwoju spółki.
Niewątpliwą korzyścią płynącą z posiadania odpowiedniego systemu ładu korporacyjnego w firmie jest efektywniejsze budowanie długoterminowej wartości przedsiębiorstwa. Ma to szczególne znaczenie dla gospodarek, które dążą do posiadania narodowych „czempionów” na rynkach globalnych, co powinno przynosić korzyść całej gospodarce na poziomie lokalnym.
Raport firmy doradczej McKinsey z 2002 roku zwracał uwagę na to, że przestrzeganie dobrych praktyk w zakresie ładu korporacyjnego jest ważne nie tylko dla gospodarek najbogatszych, ale przede wszystkim dla tych, które są jeszcze w fazie rozwojowej. Od momentu, gdy 20 lat temu, przy Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie powstał Komitet Dobrych Praktyk, kultura ładu korporacyjnego w Polsce przeszła długą ewolucję. Wprowadzano ją przede wszystkim oddolnie jako zbiór dobrych praktyk, jednak przyjmowano często sceptycznie, bez większego zrozumienia jej zasadności i celów. Zasady dobrych praktyk GPW nowelizowano kilka razy, ostatnio w lipcu tego roku. Dziś trudno wyobrazić sobie efektywnie zarządzaną i transparentną spółkę giełdową bez właściwego stosowania zasad ładu korporacyjnego.
Ład w czasie pandemii i po niej
Pandemia COVID-19 uświadomiła nam fakt, że wartość stosowania zasad ładu korporacyjnego jest szczególnie widoczna także, a może właśnie przede wszystkim, w niestabilnych warunkach, podczas kryzysów. Jak niedawno stwierdził sekretarz generalny OECD, M. Cormann „Dobry ład korporacyjny i dobrze funkcjonujące rynki kapitałowe odgrywają kluczową rolę we wspieraniu ożywania naszych gospodarek wychodzących z kryzysu COVID-19 . Pomagają one również uczynić sektor przedsiębiorstw bardziej dynamicznym, konkurencyjnym i odpornym na przyszłe wstrząsy”.
Między nadzorem nad audytem a ładem korporacyjnym
Polska Agencja Nadzoru Audytowego dąży, w ramach wykonywania swoich zadań ustawowych, do tego, żeby sprawozdawczość, fundamentalny element każdego systemu ładu korporacyjnego, była w Polsce na jak najwyższym poziomie. Wysoka jakość sprawozdań finansowych jest bowiem istotna w zapewnianiu przejrzystości podmiotów gospodarczych a ich audyt przeprowadzany przez biegłych rewidentów, powinien dążyć do rzetelne i jasnego zbadania sytuacji majątkowej i finansowej spółki. Prawidłowa sprawozdawczość ma ogromne znaczenie dla wzmacniania zaufania na rynku kapitałowym, i szerzej – w całej gospodarce.
Należy jednocześnie dążyć do tego, żeby sprawozdania finansowe były częściej i dokładniej czytane, szczególnie w kontekście podejmowania decyzji inwestycyjnych. Także tych indywidualnych. Większa przejrzystość zwiększa świadomość i buduje zaufanie, tworząc fundament bezpieczeństwa, który ze społecznego i gospodarczego punktu widzenia jest nie do przecenienia.
Konferencja on-line Ład korporacyjny 2021: jak wzmacniać zaufanie w gospodarce, którą 19 października organizuje PANA, ma promować pojęcie ładu korporacyjnego oraz zachęcić menedżerów do refleksji na temat tego jak zwiększyć przejrzystość w firmach. Wierzymy, że zainicjowana przez nas debata przyniesie długofalowe, pozytywne efekty dla rozwoju całej polskiej gospodarki. W konferencji, poza ekspertami z polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, wezmą udział także czołowi polscy i zagraniczni eksperci: przedstawiciele OECD, wykładowcy wiodących uczelni ekonomicznych, przedstawiciele organizacji zrzeszających inwestorów, emitentów oraz innych uczestników rynku kapitałowego w Polsce, a także eksperci z USA i Wielkiej Brytanii. Wierzę, że ta i inne dyskusje o kondycji ładu korporacyjnego w Polsce będą istotnym elementem procesu umacniania standardów dojrzałej gospodarki.
Dziennik Gazeta Prawna objął patronat medialny nad konferencją