Wiele spółek, których sprawozdania podlegają badaniu, nie zorientowało się jeszcze, że od 21 czerwca br. obowiązują nowe przepisy dotyczące wyboru i współpracy z biegłymi rewidentami.
W ogłoszeniach dotyczących przetargów na badanie sprawozdania za 2017 r. spółki zamieszczają nieprawidłowe wymogi, które muszą być zmienione.
Od 21 czerwca br. obowiązuje bowiem nowa ustawa o biegłych rewidentach, firmach audytorskich i nadzorze publicznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1089). Znowelizowała ona również niektóre przepisy ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.). Tym samym zmieniły się zasady dotyczące audytów sprawozdań, i to już za 2017 r.
Państwowe i giełdowe
Część nowych reguł związanych z wyborem i współpracą z biegłymi rewidentami dotyczy tylko jednostek zainteresowania publicznego (tzw. JZP, np. spółek giełdowych czy banków).
– Natrafiliśmy na niezgodne z nową ustawą o biegłych rewidentach oferty spółek giełdowych. Po naszej reakcji zostały one zmienione – wyjaśnia Barbara Misterska-Dragan, wiceprezes Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.
Powodem nieprawidłowości było m.in. to, że głównym kryterium wyboru nie może być cena.
Wynika to z nowych wymogów dla komitetów audytu (tj. roboczych zespołów rady nadzorczej odpowiedzialnych za nadzór nad sprawozdawczością finansową JZP). Głównymi kryteriami wyboru powinny być niezależność i kompetencje biegłego rewidenta. Za błędy w tym zakresie Komisja Nadzoru Finansowego może ukarać członków komitetu audytu grzywną nawet do 250 tys. zł. Wcześniej KNF nie miała takich kompetencji.
Istotne u wszystkich
Jednak wiele nowych przepisów obowiązuje także wszystkie podmioty, których sprawozdanie podlega obowiązkowemu audytowi. Barbara Misterska-Dragan wyjaśnia, że problem z nieprawidłowymi przetargami dotyczy głównie spółek z udziałem Skarbu Państwa.
Chodzi m.in. o obowiązek zawierania umów na co najmniej dwa lata. Nieprawidłowe jest więc ogłaszanie przetargów na badanie sprawozdania jedynie za 2017 r.
Przy czym nie ma znaczenia, kiedy umowa została podpisana – przed czy po wejściu w życie nowych przepisów. Ministerstwo Finansów stoi bowiem na stanowisku, że kontrakty, nawet te podpisane na początku br., muszą być zawierane już co najmniej dwa lata. Jeżeli taka umowa nie została zmieniona, to trzeba ją skorygować, bo jest niezgodna z przepisami.
Od tej zasady jest tylko jeden wyjątek – umowa może być zawarta na rok tylko z firmą audytorską, która badała już sprawozdanie tego samego podmiotu za 2016 r.
Błąd polegający na ogłoszeniu przetargu na badanie sprawozdania jedynie za 2017 r. popełniły m.in. Wojskowe Zakłady Kartograficzne, Fabryka Łożysk Tocznych – Kraśnik, Bełchatowska Spółdzielnia Mieszkaniowa.
Wszystkie te podmioty zapewniają, że błędy zostały już skorygowane lub będą poprawione jeszcze przed podpisaniem sprawozdania.
Inne błędy
W postępowaniach przetargowych pojawiają się też inne uchybienia.
– Zamawiający oczekują od biegłego rewidenta, aby po audycie sporządził raport i opinię z badania. Tymczasem taki wymóg był sformułowały w nieobowiązujących już przepisach ustawy o rachunkowości. Dziś art. 83 ustawy o biegłych rewidentach wymaga sporządzenia sprawozdania z badania, który jest przygotowywany według innych zasad – zwraca uwagę Barbara Misterska-Dragan.
Wyjaśnia także, że umowa nie może już zobowiązywać biegłego rewidenta do przeprowadzenia audytu zgodnie z Krajowymi Standardami Rewizji Finansowej wydanymi przez Krajową Izbę Biegłych Rewidentów. Badanie sprawozdań finansowych za 2017 r. musi bowiem przebiegać zgodnie z międzynarodowymi standardami.
Audyt, który będzie przeprowadzony niezgodnie z obowiązującymi przepisami, jest nieważny z mocy prawa. Jaki jest tego skutek? – Na przykład nie można podzielić zysku – tłumaczy wiceprezes PIBR.
Badania za przyszły rok
Część zmian, które dotyczą tylko JZP, będą musiały być uwzględnione w umowach na badanie sprawozdań finansowych dopiero za 2018 r.
Chodzi o obowiązek zmiany biegłego rewidenta raz na pięć lata i zakaz wykonywania dla tego samego podmiotu zarówno czynności rewizji finansowej, jak i innych usług (np. badania sprawozdania finansowego z doradztwem podatkowym).
Jeżeli chodzi o rotację audytora, to przepisy pozwalają, aby badanie za 2017 r. było przeprowadzone jeszcze przez dotychczasowego, nawet jeżeli przeprowadzał on audyt przez pięć lat. Nie ma tutaj znaczenia, czy spółka wybrała audytora przed wejściem czy po wejściu w życie nowej ustawy. Natomiast badanie sprawozdania za 2018 r. będzie nieważne, jeżeli audytor przeprowadzi je po przekroczeniu dozwolonego w nowej ustawie maksymalnego okresu rotacji.
Podobna zasada dotyczy świadczenia usług niedozwolonych. Rok 2017 jest ostatnim, w którym audytorzy mogą je wykonywać, pod warunkiem iż umowa na ich świadczenie była zawarta przed wejściem w życie ustawy o biegłych rewidentach.
