Fiskus dostanie podatek od odszkodowania, nawet gdy jest ono tylko wewnętrznie przeksięgowane, a gmina na prawach powiatu dalej zarządza nieruchomością.
To sedno wczorajszego wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE. Czekało na niego 66 polskich miast na prawach powiatu.
Sędziowie uznali, że wywłaszczenie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu na podstawie innego przepisu dyrektywy o VAT niż zwykła dostawa i nie musi spełniać wszystkich jej kryteriów.
Problem bierze się z tego, że miasta na prawach powiatu są gminami o statusie miast wykonującymi zadania powiatów. Stanowią więc zlepek kompetencji i funduszy – gminnych i powiatowych. Stojący na ich czele prezydenci reprezentują miasto, a zarazem – jako starostowie – interesy Skarbu Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami.
Wywłaszczenie pod budowę drogi odbywa się więc w ten sposób, że prezydent składa wniosek o wywłaszczenie miasta z gruntów, które następnie – decyzją wojewody – zostają przekazane pod zarząd tego samego miasta – tyle że już jako grunty należące do Skarbu Państwa. Gmina traci więc grunt tylko formalnie, a w praktyce dalej nim zarządza.
Odszkodowanie, które dostaje, przeksięgowuje więc tylko z jednego konta na inne.
W związku z tym powstało pytanie, czy takie wywłaszczenie za odszkodowaniem jest dostawą towarów, od której należy zapłacić VAT.
Nie byłoby wątpliwości, gdyby gmina i powiat były odrębnymi jednostkami samorządu. Ale w tym przypadku tak nie jest.
Były wątpliwości
We wrześniu 2014 r. NSA orzekł w wyroku 7 sędziów, że podatek jest należny (sygn. akt I FSK 1211/12). Wątpliwości miała jednak jedna z sędziów, która zgłosiła zdanie odrębne. Dotyczyły one tego, że w sprawie, w której zapadł wyrok (Jastrzębia-Zdroju), nie doszło ani do przekazania ekonomicznego władztwa nad rzeczą, ani do realnej wypłaty odszkodowania.
Później na podobny problem zwracali uwagę również inni sędziowie.
Wskutek tego problem znów trafił do poszerzonego składu NSA, a ten potwierdził w uchwale z 12 października 2015 r. (sygn. akt I FPS 1/15) wcześniejszą wykładnię siedmiu sędziów.
Gdy sprawa – tym razem gminy Wrocław – wróciła po uchwale do rozpatrzenia przez zwykły skład sędziowski, ten skierował pytanie do trybunału w Luksemburgu.
Przegrana samorządów
Trybunał Sprawiedliwości EU orzekł wczoraj, że wywłaszczenie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT, tyle że na podstawie innego przepisu (art. 14 ust. 2 dyrektywy) niż typowa dostawa (art. 14 ust. 1). W związku z tym nie jest konieczne – wymagane przy typowych dostawach – przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel. Wystarczy samo przeniesienie prawa własności w rozumieniu formalnego tytułu prawnego do nieruchomości – orzekł trybunał.
Uznał, że przy takiej dostawie wypłata nie musi spełniać wszystkich warunków odpłatności. Wystarczające jest, aby faktycznie nastąpiła, co powinny już badać sądy krajowe. Bez znaczenia jest to, że następuje ona w formie wewnętrznego przeksięgowania w ramach tego samego budżetu – stwierdził TSUE.
– Nie można wykluczyć, że po tym wyroku organy podatkowe zaczną weryfikować, czy w minionych pięciu latach miasta prawidłowo uregulowały zobowiązanie podatkowe z tego tytułu – komentuje Tomasz Groszyk, doradca podatkowy i radca prawny w Crido Taxand.
orzecznictwo
Wyrok TSUE z 13 czerwca 2018 r., sygn. akt C-665/16, w sprawie gminy Wrocław.
