Datą ujawniającą niezgodne z przepisami wydatkowanie pieniędzy zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) jest dzień, w którym pracodawca otrzymał protokół z kontroli ich wykorzystywania.
Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), odrzucając skargę kasacyjną firmy, w której w listopadzie 2013 r. urząd skarbowy prowadził kontrolę z zakresu wydatkowania środków ZFRON w okresie od grudnia 2007 r. do grudnia 2009 r. Po jej zakończeniu, 21 listopada 2013 r., pracodawca otrzymał protokół stwierdzający, że doszło do nieprawidłowości. W takich przypadkach ma zaś zastosowanie art. 33 ust. 4a pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 426 ze zm.). Zgodnie z nim, jeśli środki ZFRON zostały wydane niezgodnie z przepisami, to pracodawca jest zobowiązany do dokonania wpłaty w wysokości 30 proc. źle wydanej kwoty na rzecz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ujawnienie nieprawidłowości.
To właśnie interpretacji tego przepisu, a konkretnie tego, w którym momencie dochodzi do ujawnienia sprzecznego z prawem wydania pieniędzy, dotyczył spór, który finalnie trafił do NSA. Jest to o tyle istotne, że od tej daty biegnie termin przedawnienia należności wobec PFRON. Firma argumentowała, że ujawnienie nieprawidłowości ma miejsce w dzień niezgodnego z prawem przeznaczenia pieniędzy ZFRON i w związku z tym również od tej chwili powinien być liczony okres przedawnienia. Jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, do którego pracodawca najpierw złożył skargę, nie uznał tej wykładni za prawidłową, bo jego zdaniem za datę ujawnienia należy uznać dzień, w którym fiskus dostarcza pracodawcy protokół z kontroli. Tak samo stwierdził NSA.
Sąd uzasadniał to tym, że ujawnienie niezgodnego z ustawą przeznaczenia pieniędzy ZFRON należy rozumieć jako uczynienie tego jawnym, podania do wiadomości pracodawcy zobowiązanego do wpłaty. Oznacza to, że istotny jest moment ujawnienia danej okoliczności faktycznej, czyli udostępnienia tej informacji przez organ posiadający do tego kompetencje i do tego w sformalizowany sposób. NSA podkreśla, że wprawdzie art. 33 ust. 2a pkt 4 ustawy nie wskazuje, w jakiej formie albo w jakim dokumencie powinny zostać ujawnione nieprawidłowości, ale zwraca uwagę, że kontrolą prawidłowości realizacji przepisów art. 33 ust. 1–4a ustawy zajmują się urzędy skarbowe. Natomiast zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej zakończenie kontroli następuje w dniu doręczenia protokołu, w którym zawarta jest m.in. ocena prawna sprawy oraz informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach.
Jak zwrócił uwagę NSA, nie ulega wątpliwości, że zakończenie kontroli przez doręczenie jej protokołu nastąpiło 21 listopada 2013 r. Dlatego jest to data ujawnienia niezgodnego z prawem przeznaczenia pieniędzy ZFRON. W efekcie jest to też moment powstania zobowiązania do wpłaty przez firmę kwoty stanowiącej 30 proc. wadliwie wykorzystanych środków. W realiach rozpatrywanej sprawy powinna ona być wpłacona do 20 grudnia 2013 r. i od tego dnia zaczął się bieg pięcioletniego okresu przedawnienia.
ORZECZNICTWO
Wyrok Naczelnego Sądu Administracji z 17 czerwca 2020 r., sygn. akt II FSK 616/20. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia