Prowadzę jako przedsiębiorca rozmowy z ZUS w sprawie rozłożenia na raty zaległych składek za 2014 r. Poinformowano mnie, że dodatkowo w ramach ugody będę musiał wnieść opłatę prolongacyjną. Co to za opłata? Czy można jej uniknąć? A co z odsetkami – czy będę musiał je zapłacić, skoro i tak ponoszę większe koszty?
W przypadku rozłożenia na raty płatności składek ZUS ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości określonych w ordynacji podatkowej i przepisach wykonawczych. Odsetki za zwłokę są naliczane jedynie od dnia następującego po upływie terminu płatności danej zaległości do dnia wpływu wniosku o rozłożenie na raty zaległości składkowych. Nie nalicza się odsetek, począwszy od następnego dnia po wpływie wniosku o udzielenie tej ulgi, co nie oznacza, że przedsiębiorca nie będzie ponosił dodatkowej opłaty prolongacyjnej.
Uprawnienia ZUS
Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie ZUS może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek lub rozłożyć ją na raty. Uwzględnia przy tym możliwości dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek. Wynika z tego, że zastosowanie ulg jest uznaniową decyzją ZUS, który nie jest zobligowany do ich udzielenia. Pozytywna decyzja będzie zależała od konkretnego stanu faktycznego.
Zawieszone odsetki
Z ustawy systemowej wynika ponadto, że od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę od następnego dnia po wpływie wniosku o udzielenie ulgi. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez ZUS rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w Ordynacji podatkowej. Wynika z tego, że już samo złożenie wniosku o zastosowanie ulgi w płatnościach składek skutkuje wstrzymaniem (niejako warunkowym) naliczania odsetek już od następnego dnia po jego wpływie.
Mimo że ZUS wstrzyma naliczanie odsetek, to i tak dłużnik będzie zobowiązany do ponoszenia dodatkowych opłat będących w pewnym sensie ich ekwiwalentem. Z ustawy systemowej wynika bowiem, że ZUS ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ordynacji podatkowej – dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa. Nie ma więc możliwości uniknięcia tej opłaty poza nielicznymi wyjątkami określonymi w art. 29 par. 5 i 6 ustawy systemowej. Sposób zredagowania przepisu nie pozostawia wątpliwości, że ZUS jest zobowiązany do ustalenia tej opłaty.
Jak wynika z przepisów ordynacji podatkowej, stawka opłaty prolongacyjnej wynosi 50 proc. ogłaszanej na podstawie tejże ustawy stawki odsetek za zwłokę. Obecnie na mocy obwieszczenia ministra finansów z 10 października 2014 r. w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz obniżonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych (dalej: rozporządzenie) stawka odsetek za zwłokę wynosi 8 proc. kwoty zaległości w stosunku rocznym. W konsekwencji stawka opłaty prolongacyjnej od porozumienia w kwestii rozłożenia na raty zadłużenia składkowego ZUS wynosi obecnie 4 proc. Warto dodać, że opłata ta będzie naliczana odrębnie od każdej raty przypadającej do zapłaty. Samo zaś rozłożenie na raty nastąpi w formie umowy, co wynika wprost z art. 29 ust. 1a ustawy systemowej.
Tak jak podatki
Warto równie zwrócić uwagę na sposób naliczania tej opłaty. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 13 lutego 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 988/06, opłata prolongacyjna jest naliczana od kwoty podatku lub zaległości podatkowej. Tylko te kwoty mogą być brane pod uwagę przy ustalaniu opłaty. Nie ma więc podstaw do pobierania opłaty od odsetek za zwłokę. Jeżeli organ wydaje decyzję rozkładającą zaległość wraz z odsetkami na raty, to opłata powinna być naliczona jedynie od kwoty danej zaległości z pominięciem odsetek. Jakkolwiek to orzeczenie zapadło w stanie faktycznym, w którym rozpatrywano zagadnienie dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych, to metodologia postępowania pozostanie aktualna również w przypadku zaległości składkowych.
Dodatkowo można wspomnieć, że z art. 29 ustawy systemowej pośrednio wynika, że już wcześniej odroczone lub rozłożone na raty należności z tytułu składek mogą być przedmiotem ponownego odroczenia lub rozłożenia na raty. Wydaje się więc, że nie ma przeszkód, aby nastąpiło np. odroczenie terminu płatności określonej raty z pierwotnego porozumienia.
4 proc. tyle w stosunku rocznym wynosi opłata prolongacyjna obliczana od zaległości
Ważne
ZUS rozkładając spłatę należności na raty, musi ustalić opłatę prolongacyjną. Nie ma możliwości zwolnienia płatnika od jej uiszczenia
Podstawa prawna
Art. 29 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 56 par. 3, art. 57 par. 2, art. 58 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Rozporządzenie ministra finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U. nr 165, poz. 1373 ze zm.).
