Pracownik ma prawo wystąpić o udzielenie urlopu bezpłatnego przez pracodawcę. Pracodawca może udzielić urlop pracownikowi tylko na jego wniosek. Nie ma możliwości zmuszenia pracownika, aby wystąpił z takim wnioskiem.

Pracownik ma prawo wystąpić do swojego pracodawcy z wnioskiem o udzielenie mu urlopu bezpłatnego. Podstawą prawną dla takiego działania jest art. 174 § 1 Kodeksu pracy, który stanowi, że: „Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego".

W czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik nie świadczy pracy oraz nie otrzymuje wynagrodzenia. Zgodnie z art. 174 § 1 Kodeksu pracy: „Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze". W czasie urlopu bezpłatnego ulegają zawieszeniu prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy. W okresie bezpłatnego urlopu pracownik nie zachowuje także prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym w szczególności prawa do zasiłku chorobowego i opiekuńczego.

Pracownik po wykorzystaniu urlopu bezpłatnego ma prawo do powrotu do wykonywania zadań na dotychczasowym stanowisku pracy. Pracodawca nie może odmówić przyjęcia pracownika z powrotem do pracy. Jednak, jeśli pracownik nie zgłosił się do pracy, po wykorzystaniu urlopu może zostać przez pracodawcę zwolniony bez wypowiedzenia, z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Obowiązkowy urlop bezpłatny

Urlop bezpłatny możemy podzielić na obowiązkowy lub nieobowiązkowy. Nieobowiązkowy urlop ma miejsce, kiedy to pracownik zgłasza swojemu pracodawcy chęć skorzystania z urlopu bezpłatnego, a pracodawca może (ale nie musi) wyrazić na niego zgodę.

Natomiast z obowiązkowym urlopem bezpłatnym mamy do czynienia, jeśli pracownik został powołany do pełnienia funkcji z wyboru w związkach zawodowych.

Pracownik, który korzystał z takiego obowiązkowego urlopu bezpłatnego ma prawo do powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru. Pracownik ma prawo do powrotu na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym. W przypadku, kiedy pracownik nie zgłosi swojego powrotu do pracy w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru następuje wygaśnięcie stosunku pracy. Chyba, że niezgłoszenie nastąpiło z przyczyn od pracownika niezależnych.

Okres obowiązkowego urlopu bezpłatnego wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Szczególny urlop bezpłatny

Szczególnym rodzajem urlopu bezpłatnego jest urlop udzielany na czas wykonywanie pracy u innego pracodawcy. Za zgodą pracownika, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami. Zgoda pracownika musi zostać wyrażona na piśmie.

Co ważne okres takiego urlopu bezpłatnego, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Jak długo może trwać urlop bezpłatny?

Długość urlopu bezpłatnego nie jest limitowana. Przepisy kodeksu pracy nie wskazują żadnej górnej granicy, do jakiej pracodawca może udzielić urlopu bezpłatnego. W związku z tym urlop bezpłatny może trwać kilka dni, miesięcy, rok a nawet parę lat.

Natomiast przepisy stanowią, że przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.

Jeśli jednak w umowie nie zamieszczono takiego zastrzeżenia, nie ma możliwości odwołania pracownika z urlopu bezpłatnego bez jego zgody, nawet w przypadku, kiedy zaszłyby ważne przyczyny uzasadniające odwołanie.

Wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego

Urlopu bezpłatnego udziela się na pisemny wniosek pracownika. Pracodawca może udzielić urlop pracownikowi tylko na jego wniosek. Pracodawca nie ma możliwości zmuszenia pracownika, aby wystąpił z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego.

Pracownik składając wniosek o urlop nie musi podawać uzasadnienia.

Jak wspomniano wyżej to pracodawca udziela pracownikowi urlopu bezpłatnego. Jeśli przychyla się do wniosku pracownika - wówczas udziela mu urlopu bezpłatnego. Pracodawca nie musi uwzględnić wniosku pracownika, nie ma także obowiązku uzasadniania swojej odmownej decyzji.