Chcę rozpocząć działalność gospodarczą. Do końca stycznia tego roku pracowałem w spółce cywilnej, ale jeden wspólnik prowadził też inną, odrębną od spółki działalność (usługi sprzątania). Moja firmą będzie miała zlecenia m.in. od tej osoby. Czy będę miał prawo do niskich składek, skoro teoretycznie będę wykonywał usługi na rzecz byłego pracodawcy?
W opisanej sytuacji przedsiębiorcy będzie przysługiwało prawo do ulgowego ZUS, jak potocznie nazywane jest prawo od opłacania składek od niższej podstawy ich wymiaru, tj. równowartości 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przysługuje ono prowadzącemu działalność w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od rozpoczęcia jej wykonywania. Przedsiębiorca traci ten przywilej, jeśli w ramach swojej firmy świadczy usługi na rzecz byłego pracodawcy, z którym w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym łączył go stosunek pracy. Do rozstrzygnięcia, kto ma prawo do niskiego ZUS, trzeba więc precyzyjnie ustalić, kogo można uznać za byłego pracodawcę.
Może też się zdarzyć, że przedsiębiorca nie od razu, ale dopiero po jakimś czasie zaczyna wykonywać usługi na jego rzecz. Wtedy, jak zauważył ZUS m.in. w piśmie z 28 kwietnia 2016 r., znak WPI/200000/43/431/2016, od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy następuje utrata prawa do deklarowania do podstawy wymiaru w wysokości 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Ponownie prawo to przedsiębiorca zyska od momentu zaprzestania wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy, z tym zastrzeżeniem, że stawka preferencyjna przysługuje wyłącznie w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych, licząc od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności.
W opisywanej przypadku sytuacja przedsiębiorcy nie jest jednak tak oczywista. Był on, co prawda, zatrudniony na etacie, ale płatnikiem składek była spółka cywilna. Zdaniem zaś Sądu Rejonowego w Gdyni przedstawionym w wyroku z 2 września 2016 r., sygn. akt IV P 53/16, pracodawcą nie jest spółka cywilna, ale wspólnicy tej spółki prowadzący działalność gospodarczą. Przyjmując taką interpretację, należałoby uznać, że przedsiębiorca nie ma prawa do niskich składek. Jednak ZUS w piśmie z 27 stycznia 2017 r. (znak WPI/200000/43/1413/2016), wydanym na podstawie zbliżonego stanu faktycznego, stwierdził, że wnioskodawca nie utraci prawa do deklarowania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Uznał, że wspólnik spółki cywilnej prowadzący oddzielną działalność nie jest byłym pracodawcą. ⒸⓅ
Podstawa prawna
Art. 18a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).
● Prowadzę firmę, ale chciałbym trochę zmniejszyć zatrudnienie, na razie o dwie osoby, które i tak osiągnęły już wiek emerytalny. Chciałbym dać im też dodatkową pensję (odprawę) za to, że zgodziły się odejść na emeryturę. Czy będzie ona wolna od składek? Wiem, że odprawy emerytalne są z nich zwolnione, a ta dodatkowa pensja będzie wypłacana razem z odprawą. Czy nie można potraktować jej jako wyższej odprawy?
Zwolniona ze składek będzie odprawa emerytalna, ale tylko w ustawowej wysokości. Dodatkowe wynagrodzenie (odprawa) będzie już oskładkowane.
Zgodnie z ogólną zasadą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów podatkowych. Nie dotyczy to jednak przychodów wymienionych w par. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne (dalej: rozporządzenie), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, nagrody, świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, czy wartość innych nieodpłatnych świadczeń.
W par. 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia zapisano, że podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody z tytułu odpraw pieniężnych przysługujących w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. ZUS w piśmie z 9 stycznia 2017 r. (znak DI/100000/43/1213/2016) podkreślił, że przepis będzie miał zastosowanie, gdy wypłata odprawy jest związana bezpośrednio z ustaniem stosunku pracy, a jedyną przyczyną wypłaty jej jest ustanie zatrudnienia w następstwie przejścia na emeryturę. Zdaniem ZUS „tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z ustaniem stosunku pracy z uwagi na faktyczne przejście na emeryturę lub rentę”. Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na podstawie par. 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia dotyczy jedynie odpraw, o których mowa w art. 921 kodeksu pracy, czyli odpraw o randze ustawowej.
Trzeba jednak zwrócić uwagę na par. 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia. Wynika z niego, że podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody z tytułu: odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Wyłączenie to znajdzie zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata, np. dobrowolnego świadczenia pieniężnego, pozostaje w bezpośrednim i ścisłym związku z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku pracy. Katalog świadczeń wyłączonych z oskładkowania jest otwarty i można zaliczyć do niego m.in. świadczenia uzyskiwane przez pracowników na mocy indywidualnych porozumień dotyczących rozwiązania stosunku pracy. Takie stanowisko prezentuje również ZUS (np. w piśmie z 24 stycznia 2017 r., znak: WPI/200000/43/15/2017).
Dodatkowa odprawa dobrowolna dla odchodzących na emeryturę pracowników nie będzie więc oskładkowana, ale na podstawie par. 2 ust. 1 pkt 3, a nie par. 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia. ⒸⓅ
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).
Par. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2236 ze zm.).
Art. 921 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
● Nauczycielowi zatrudnionemu w naszej szkole umowa o pracę wygasła 28 lutego 2017 r. Pracownik chorował wcześniej i obecnie należy mu się zasiłek płatny przez ZUS. Jak rozliczyć pracownika, który zakończył już pracę, a był niezdolny do pracy od 12 do 28 lutego 2017 r., wynagrodzenie zaś dostał z góry 1 lutego 2017 r.?
W takim przypadku przede wszystkim trzeba dokonać korekty dokumentów przedłożonych do ZUS. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości płatnik składek jest zobowiązany sporządzić i przekazać do ZUS odpowiednie komplety dokumentów rozliczeniowych korygujących, tj. imienne raporty miesięczne korygujące wraz z deklaracją rozliczeniową korygującą za dany miesiąc. Terminowość składania korekt dokumentów rozliczeniowych badana jest w trakcie kontroli płatników składek, a wszelkie nieprawidłowości w tym zakresie są wykroczeniem przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W tym celu należy przedłożyć korygujący druk ZUS RSA z wykazaniem kodu 313 - zasiłek chorobowy od 12 do 28 lutego 2017 r. i podaniem kwoty przysługującego zasiłku chorobowego oraz korygujący druk ZUS RCA, w którym należy wykazać wyższą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz niższą niż poprzednio podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Ponadto należy przedłożyć korygującą deklarację DRA, w której należy pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne o kwotę przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego.
Jeśli zaś chodzi o rozliczenie z pracownikiem, to sytuacja jest nieco trudniejsza. Jedynym wyjściem w takim przypadku jest skorzystanie z regulacji zawartej w kodeksie cywilnym o bezpodstawnym wzbogaceniu. Szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia jest nienależne świadczenie, kiedy w wyniku działania zubożonego następuje spełnienie świadczenia prowadzące do bezpodstawnego uzyskania korzyści przez inny podmiot. Co do zasady do nienależnego świadczenia stosuje się zasady określone w bezpodstawnym wzbogaceniu. Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją, powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Tym samym dyrektor szkoły powinien wystosować do byłego nauczyciela pismo i zobowiązać go do zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia (różnicy pomiędzy kwotą wypłaconego wynagrodzenia a kwotą przysługującego mu zasiłku chorobowego ) za okres od 12 do 28 lutego 2017 r., a potem ewentualnie wystąpić na drogę sądową. ⒸⓅ
Podstawa prawna
Art. 41 ust. 7 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).
● Nasza pracownica powróciła z urlopu macierzyńskiego w styczniu 2017 r., zatem od lutego przez 36 miesięcy nie naliczamy jej składki na Fundusz Pracy. Jak jednak postąpić w sytuacji, gdy w marcu 2017 r. zawarliśmy z nią dodatkowo umowę-zlecenie? Jak rozliczyć składki?
Pracodawca będzie musiał odprowadzać składki na FP od przychodów uzyskiwanych przez pracownicę z tytułu zawartej z nią umowy-zlecenia.
Zwolnienie z opłacania składek na FP przysługuje pracodawcy tylko w odniesieniu do pracowników w rozumieniu przepisów pracy, którzy powrócili do pracy po urlopie:
- macierzyńskim,
- na warunkach macierzyńskiego,
- rodzicielskim,
- wychowawczym.
A zatem nie przysługuje ono np. w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umów o świadczenie usług, do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zwolnienie nie będzie przysługiwało w stosunku do przychodu ze zlecenia tego pracownika, który zawarł je z własnym pracodawcą.
Składki na Fundusz Pracy należy opłacać za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Składka wynosi 2,45 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Należy ją ustalać od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez ograniczenia rocznego do 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) wynoszących co najmniej minimalne wynagrodzenie (w 2017 r. jest to kwota 2000 zł).
Podstawa prawna
Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 645 ze zm.).