Bezpłatny urlop pracownika nie wpływa na wysokość odszkodowania za zakaz konkurencji po ustaniu zatrudnienia
Analiza DGP
W ramach polityki zarządzania ryzykiem i zabezpieczania się przed nielojalnymi pracownikami przedsiębiorcy często sięgają po narzędzie, jakim jest umowa o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia. Przy czym ten rodzaj klauzuli można zastosować wyłącznie wobec podwładnych posiadających dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
Jednym z kluczowych elementów umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia jest odszkodowanie dla byłego pracownika. Pełni ono funkcję rekompensaty za powstrzymywanie się od prowadzenia działalności konkurencyjnej przez byłego pracownika. Zgodnie z art. 1012 par. 3 k.p. tego typu rekompensata nie może być niższa od 25 proc. wynagrodzenia otrzymywanego przez podwładnego przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Przy czym może być ona wyższa, jeśli tak właśnie postanowią strony umowy. Natomiast gdy pracodawca uzgodnił z pracownikiem odszkodowanie w niższej wysokości od określonej przepisami, to takie postanowienie jest nieważne i w jego miejsce wchodzi wypłata w wysokości określonej w art. 1012 par. 3 k.p.
Strony umowy o zakazie konkurencji mogą w zasadzie dowolnie określić sposób płatności odszkodowania. Dobrą praktyką jest, aby było ono wypłacane nie jednorazowo, lecz w miesięcznych ratach. W ten bowiem sposób interes pracodawcy jest najbardziej chroniony na wypadek naruszania zakazu konkurencji przez byłego pracownika.
Należy także pamiętać, że pod pojęciem odszkodowania mogą mieścić się różne składniki, tj. premie, wynagrodzenie za nadgodziny, dodatki, a nie tylko wynagrodzenie zasadnicze. Wątpliwości co do sposobu obliczania rekompensaty rodzą się w sytuacji, gdy w okresie miarodajnym do obliczenia jego wysokości (odpowiadającemu okresowi obowiązywania zakazu konkurencji) pracownik będzie korzystał z urlopu bezpłatnego. Powstaje wówczas pytanie, czy bezpłatna przerwa w świadczeniu pracy będzie miała znaczenie dla ustalenia wysokości odszkodowania. Interpretując dosłownie brzmienie art. 1012 par. 3 k.p. należałoby dojść do wniosku, że urlop bezpłatny w okresie bezpośrednio poprzedzającym ustanie stosunku pracy nie powinien spowodować obniżenia wysokości odszkodowania dla pracownika. Treść przepisu mówi bowiem wprost o wynagrodzeniu otrzymanym. W okresie zaś urlopu bezpłatnego stosunek pracy ulega zawieszeniu i podwładny nie otrzymuje pensji. W mojej ocenie odmienna wykładnia byłaby nie tylko niekorzystna dla byłego pracownika (strony umowy mogły nie przewidywać urlopu bezpłatnego w momencie zawierania klauzuli konkurencyjnej), ale również wątpliwa z uwagi na literalne brzmienie przepisu.
Należy zatem podzielić wniosek płynący z wyroku Sądu Najwyższego z 4 września 2014 r. (sygn. akt I PK 25/14), w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że dla celów obliczania odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia, zgodnie z regułą wyrażoną w art. 1012 par. 3 k.p., należy brać pod uwagę wysokość wynagrodzenia faktycznie otrzymanego przez zatrudnionego w okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy o pracę, odpowiadającym okresowi związania zakazem konkurencji.
W świetle powyższego zasadna jest konkluzja, zgodnie z którą, jeśli pracownik w okresie miarodajnym do wyliczenia odszkodowania nie otrzymywał wynagrodzenia za pracę z uwagi na urlop bezpłatny, to okres konieczny do wyliczenia rekompensaty powinien ulec przesunięciu o czas bezpłatnej przerwy w wykonywaniu obowiązków. W ten sposób były pracownik będzie mógł liczyć na to, że tego typu przerwa nie wpłynie negatywnie na wysokość należnego mu odszkodowania za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej.
Tytułem przykładu, jeśli pracownik związany umową o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia przez okres 12 miesięcy korzystał w okresie bezpośrednio poprzedzającym zakończenie zatrudnienia z urlopu bezpłatnego przez 6 miesięcy. To zgodnie z zaprezentowanym powyżej poglądem, w celu obliczenia podstawy odszkodowania należy okres miarodajny do wyliczenia odszkodowania – tj. 12 miesięcy poprzedzających ustanie zatrudnienia – przesunąć o 6 miesięcy trwania urlopu bezpłatnego. Przyjęcie odmiennej wykładni w praktyce może oznaczać długotrwały spór sądowy z byłym pracownikiem i dodatkowe koszty związane z jego obsługą. ©?