Zgodnie z prawem cywilnym darczyńca ma prawo odwołać darowiznę nawet już wykonaną. Jest to możliwe, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Mężczyzna podarował synowi dom. Po dokonaniu darowizny syn odmówił opieki nad ciężko chorym ojcem. W takim przypadku ojciec może odwołać darowiznę.
Zgodnie z prawem cywilnym darczyńca ma prawo odwołać darowiznę nawet już wykonaną. Jest to możliwe, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Odwołanie następuje przez złożenie obdarowanemu oświadczenia na piśmie. Ponadto koniecznej jest jeszcze zawarcie umowy przenoszącej własność rzeczy (przedmiotu darowizny). Jeśli obdarowany nie chce jej zwrócić, konieczne jest wystąpienie do sądu z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny.

Rażąca niewdzięczność

Nie można odwołać darowizny z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Rażąca niewdzięczność będzie miała miejsce, jeśli obdarowany popełnił przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy oraz gdy miało miejsce naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków rodzinnych oraz obowiązku wdzięczności. Darczyńca może odwołać darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności, jeśli obdarowany odmówił mu pomocy w chorobie. Ponadto darczyńca będzie miał takie prawo, jeśli jest osobą starszą i obdarowany nie udziela mu pomocy albo jeśli rozpowszechnia o nim uwłaczające informację a także w przypadku gdy dopuścił się względem niego pobicia czy też ciężkiego znieważenia. Takie zachowanie obdarowanego musi mieć miejsce po zawarciu umowy darowizny.
Sama niewdzięczność nie czyni darowizny nieważną z mocy prawa, lecz uzasadnia jedynie prawo odwołania darowizny. Jeżeli darczyńca z tego prawa skorzysta, obdarowany będzie musiał zwrócić mu darowany przedmiot.

Oświadczenie na piśmie

Darczyńca, który zdecydował się na odwołanie darowizny, musi złożyć obdarowanemu oświadczenie na piśmie. Takie oświadczenie powinno jednoznacznie informować obdarowanego, że uczynioną na jego rzecz darowiznę darczyńca odwołuje. Nie ma przy tym konieczności uzasadniania, dlaczego darowizna jest odwoływana.
Nie ma znaczenia, czy przedmiotem darowizny była nieruchomość czy też rzecz ruchoma, np. samochód. Za wystarczające dla zachowania tej formy jest wystąpienie z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny, czyli o powrotne przeniesienie własności rzeczy z obdarowanego na darczyńcę. Oświadczenie o odwołaniu darowizny może być zawarte także w treści testamentu.
Złożenie oświadczenia nie powoduje jeszcze przejścia własności rzeczy na darczyńcę.

Przeniesienie własności

Jeśli przedmiotem darowizny była np. nieruchomość, konieczne jest przeniesienie w drodze umowy jej własności z powrotem na darczyńcę. Przeniesienie własności może nastąpić na skutek zawarcia umowy. W przypadku gdy obdarowany nie chce zwrócić rzeczy, konieczne jest wniesienie powództwa o zobowiązanie obdarowanego do przeniesienia własności. Jeśli sąd uzna, że żądanie jest uzasadnione, wyda orzeczenie, w którym nakaże obdarowanemu zwrot rzeczy. Prawomocne orzeczenie w tej sprawie zastępuje oświadczenie obdarowanego o przeniesieniu własności na darczyńcę. Jeżeli podczas procesu o wydanie nieruchomości, która stanowiła przedmiot odwołanej darowizny, obdarowany przeniósł jej własność na rzecz innej osoby, to orzeczenie uwzględniające powództwo darczyńcy będzie skuteczne także w stosunku do tej osoby.
PRZYKŁAD
Czy spadkobiercy mają prawo do odwołania darowizny
Spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16, poz. 93 ze zm.).