Gdy spadkodawca pozostawił kilka testamentów, to wówczas osoby, u których one się znajdują, muszą złożyć dokumenty w sądzie, gdy dowiedzą się o jego śmierci. W przeciwnym razie odpowiadają za wynikłą stąd szkodę.
Karol W. został powołany do spadku w testamencie, który sędzia otworzył i ogłosił. Zgłosiły się jeszcze inne osoby z testamentami tego spadkodawcy, ale Karol W. był w nich pominięty. Czy sąd może nie stwierdzić na jego rzecz prawa do spadku?
Wszystkie zostają otwarte i ogłoszone nawet wówczas, gdy są nieważne lub odwołane.
Następnie sąd ustala, kto jest spadkobiercą i stwierdza nabycie przez niego spadku. Majątek może odziedziczyć nawet inna osoba niż wskazana przez uczestników postępowania spadkowego.
Gdy spadkodawca pozostawił testament, to wówczas zamiast spadkobierców ustawowych dziedziczą osoby w nim wyszczególnione.

Ogłoszenie testamentu

Sąd musi testament otworzyć i ogłosić oraz ustalić, czy jest on ważny i nie został odwołany. Taka procedura obowiązuje nawet wówczas, gdy jeden spadkodawca pozostawił kilka testamentów.
– Aby sąd otworzył lub ogłosił testament na posiedzeniu jawnym, trzeba przedstawić akt zgonu lub inny dowód śmierci spadkodawcy, na przykład prawomocne postanowienie sądu o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu – tłumaczy adwokat Maciej Lipiec z Kancelarii Adwokackich.
Wprawdzie o terminie posiedzenia sąd nie zawiadamia spadkobierców, ale mogą w nim uczestniczyć, gdy sami uzyskają informację o tym, kiedy się odbędzie lub zażądają aby sąd je zawiadomił – dodaje Maciej Lipiec.
Od razu na posiedzeniu zapoznają się z treścią testamentu. Natomiast sąd zawiadamia o otwarciu i ogłoszeniu testamentu osoby, których dotyczą rozporządzenia w nim zawarte, a więc nie tylko spadkobierców, ale również zapisobierców i zapisobierców windykacyjnych. O treści informuje też wykonawcę testamentu i kuratora spadku. Przy okazji poucza adresatów zawiadomień o tym, że mogą żądać odpisu testamentu oraz innych odpisów z akt sprawy. Natomiast sąd spadku nie wydaje oryginału, ale przechowuje go razem z protokołem otwarcia i ogłoszenia testamentu.

Ważność ocenia sąd

Gdy spadkodawca rozporządził majątkiem w kilku testamentach, to sąd powinien ustalić, którzy spadkodawcy wskazani przez niego dziedziczą. W tym celu musi stwierdzić, który testament jest ważny i nie został odwołany rozporządzeniami na wypadek śmierci dokonanymi później. Na przykład spadkodawca mógł odwołać testament, sporządzając nowy dokument lub dokonując w nim zmian, z których wynika wola odwołania zawartych tam postanowień. Gdy spadkodawca sporządzi nowy testament i nie zaznaczy w nim, że poprzedni odwołuje, to wówczas zostają odwołane tylko te postanowienia poprzedniego dokumentu, których nie można pogodzić z treścią nowego.
Dokonując tych ustaleń, sąd zwraca uwagę na datę napisania poszczególnych testamentów, ponieważ ma ona wpływ na ustalenie, który jest wcześniejszy. Do dziedziczenia powołuje osoby wskazane przez spadkodawcę w ważnym i nieodwołanym testamencie bądź których nie dotyczą postanowienia poprzedniego dokumentu, których nie da się pogodzić z treścią nowego. Dlatego sąd może stwierdzić, że nie dziedziczy osoba, która złożyła w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, ponieważ została powołana przez spadkodawcę w testamencie, który później odwołał, albo w uznanym przez sąd za nieważny.
PRZYKŁAD
Wraz z otwarciem testamentu zostaje ujawniona jego treść
W razie złożenia kilku testamentów sąd ogłasza je w dowolnej kolejności i na każdym robi wzmiankę o istnieniu i otwarciu oraz ogłoszeniu pozostałych. Wzmiankę podpisują przewodniczący oraz protokolant.
W protokole otwarcia i ogłoszenia testamentu zostają opisane jego stan zewnętrzny, podana data sporządzenia testamentu, data złożenia oraz wskazana osoba, która go złożyła. Natomiast na testamencie zamieszcza się datę otwarcia i ogłoszenia.