Spadkobiercy chcieli sporządzić akt poświadczenia u notariusza. Jednak podczas sporządzania protokołu dziedziczenia okazało się, że nie można ustalić kręgu spadkobierców. W takim przypadku notariusz odmówi poświadczenia.
Osoba, która chce stwierdzić nabycie spadku, może to uczynić albo u notariusza, albo w sądzie. Postępowanie spadkowe w kancelarii notarialnej składa się z dwóch etapów. Zanim rejent przystąpi do sporządzenia aktu poświadczenia, musi sporządzić protokół dziedziczenia.
Pierwszy etap poświadczenia, jakim jest protokół dziedziczenia, jest odpowiednikiem protokołu rozprawy w sprawie o stwierdzenie praw do spadku. Podczas takiej rozprawy sąd przyjmuje od spadkobierców zeznania spadkowe. Na podstawie takich zapewnień sąd spadku ustala krąg spadkobierców ustawowych, podstawę powołania do spadku, wysokość udziałów spadkobierców w spadku oraz dopuszczalność wydania postanowienia.

Brak spadkobierców

Prawo o notariacie wprowadza wiele przypadków, kiedy sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia w kancelarii notarialnej nie będzie możliwe. W takiej sytuacji zainteresowanym osobom pozostanie jedynie droga sądowa. Przede wszystkim rejent odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, gdy spadek otwarto przed 1 lipca 1984 r. Notariusz może przystąpić do sporządzania tego aktu tylko w sytuacjach, gdy w trakcie sporządzania protokołu dziedziczenia nie ujawniły się żadne okoliczności, które wykluczałyby poświadczenie praw do spadku przez notariusza. Przy sporządzeniu protokołu muszą być obecni wszyscy spadkobiercy. Jeżeli w toku dokonywania tej czynności ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jej sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, notariusz nie będzie mógł poświadczyć dziedziczenia.
To samo dotyczy przypadku kiedy okaże się, że istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte i ogłoszone. Protokół dziedziczenia musi zostać podpisany przez strony, które w ten sposób akceptują wszystkie jego elementy. Rejent może mieć wątpliwości co do kręgu spadkobierców lub wysokości ich udziałów w każdej sytuacji, gdy między osobami obecnymi przy sporządzaniu protokołu dziedziczenia istnieje spór co do kręgu spadkobierców.

Kolejny protokół

Jeśli podczas sporządzania protokołu dziedziczenia okaże się, że przy jego sporządzaniu nie byli obecni wszyscy spadkobiercy, nie oznacza to, że notariusz nie będzie mógł w ogóle poświadczyć dziedziczenia. Rejent w pierwszym protokole dziedziczenia zamieści oświadczenia obecnych stron odnośnie do osób mogących wchodzić w rachubę jako spadkobiercy, a nieobecnych przy sporządzeniu tego protokołu. Jeżeli do tego samego notariusza stawią się w wyznaczonym terminie wszystkie osoby, których udział był konieczny, oraz osoby, które były obecne przy pierwszym protokole i zgodnie zażądają poświadczenia dziedziczenia, notariusz może sporządzić kolejny protokół dziedziczenia. Jeśli wszystkie przesłanki zostaną spełnione, rejent sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia.

Udziały spadkowe

Podczas sporządzania protokołu dziedziczenia wątpliwości notariusza mogą powstać także w odniesieniu do wysokości udziałów spadkowych. Mogą się one pojawić w szczególności po lekturze testamentu. Zgodnie z prawem spadkowym zasadą jest testament, który powołuje do spadku poszczególne osoby w częściach ułamkowych. Jednak spadkodawca może w testamencie przeznaczyć poszczególne przedmioty majątkowe konkretnym osobom. Jeżeli przedmioty te wyczerpują cały spadek, osoby takie poczytuje się nie za zapisobiorców, lecz za spadkobierców. W takim przypadku rejent nie będzie mógł również poświadczyć dziedziczenia.
PRZYKŁAD
Co zrobi notariusz, gdy do spadku należy zagraniczna nieruchomość
Prawo o notariacie uniemożliwia poświadczenie dziedziczenia, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą. Rejent ma także obowiązek odmówić stwierdzenia praw do spadku, jeśli w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku oraz jeśli spadek przypada z mocy ustawy gminie albo Skarbowi Państwa.
Podstawa prawna
Ustawa z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz.U. z 1991 r. nr 22, poz. 91 ze zm.).