Jakie działania może podjąć wierzyciel, gdy jego dłużnik wyzbywa się majątku?
Skarga pauliańska to instytucja pozwalająca na ochronę interesów wierzyciela przed nieuczciwym dłużnikiem, który wyzbywa się lub obciąża swój majątek, aby uniemożliwić skuteczne dochodzenie jego roszczeń.
Stosownie do przepisów art. 527 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego. Jest to możliwe, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Zazwyczaj to na wierzycielu ciąży obowiązek wykazania, że dłużnik wiedział, iż z chwilą dokonania czynności prawnej nie będzie w stanie spłacić ciążących na nim zobowiązać. Dodatkowo musi udowodnić, że osoba trzecia była w złej wierze, tj. wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W praktyce nie jest to proste, dlatego też przepisy przewidują wiele domniemań, które ułatwiają wierzycielowi dochodzenie roszczeń. I tak, jeśli dłużnik dokonał darowizny i w jej wyniku stał się niewypłacalny, domniemywa się, że działał z zamiarem pokrzywdzenia. Natomiast jeżeli czynności prawne dokonane były z osobą bliską dłużnikowi bądź przedsiębiorcą pozostającym z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że osoby te wiedziały o działaniu dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela.
Z roszczeniem o uznanie czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną wierzyciel może wystąpić w ciągu pięciu lat, począwszy od dnia dokonania przez dłużnika kwestionowanej czynności.