Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka nie podoba się projekt, który upoważnia referendarzy sądowych do wydawania orzeczeń w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Autorem pomysłu jest Ministerstwo Sprawiedliwości.
Chodzi o projekt założeń projektu ustawy o zmianie zasad ponoszenia odpowiedzialności za niektóre zachowania stanowiące wykroczenia oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Według fundacji regulacja jest sprzeczna z konstytucją, zwłaszcza z gwarancją prawa do sądu. W ocenie HFPC upoważnienie referendarzy sądowych do wydawania merytorycznych skazujących orzeczeń w postępowaniu wykroczeniowym wkracza w sferę zastrzeżoną dla sądów i orzekających w nich niezawisłych sędziów.
Proponowana w projekcie możliwość orzekania grzywien w sprawie o każde wykroczenie oznacza bowiem przyznanie referendarzowi kompetencji do orzekania o winie, odpowiedzialności oraz karze, a tym samym powierzenie mu sprawowania wymiaru sprawiedliwości.
„Nakaz karny, rozstrzygający o winie i karze obwinionego, który może niejednokrotnie uprawomocnić się w sposób niezależny od skazanego, będzie miał skutki wyroku w sprawie o wykroczenie. Skazany wówczas zostanie pozbawiony prawa do rozpoznania sprawy przez sąd, gdyż rozstrzygnięcie zapadnie wówczas wyłącznie w wyniku postępowania przeprowadzonego przez referendarza, bez jakiejkolwiek kontroli sądowej” – alarmuje fundacja.
Projekt zakłada, że referendarz sądowy mógłby orzekać w sprawie o wykroczenie na zarządzenie prezesa sądu. Proponuje się, żeby mógł wydawać tzw. nakaz karny, o ile: w świetle materiałów sprawy okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości; wystarczające jest wymierzenie kary grzywny albo nagany; nie zachodzi potrzeba orzeczenia środka karnego; obwiniony nie jest głuchy, niemy lub niewidomy, jak też gdy nie zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności. Od nakazu karnego skazanemu przysługiwałby środek zaskarżenia – sprzeciw, który należałoby wnieść w terminie siedmiu dni.
Etap legislacyjny
Projekt założeń do projektu ustawy