Spadkodawca może w testamencie zobowiązać spadkobiercę testamentowego albo ustawowego do spełnienia określonego świadczenia np. przeniesienia własności domu na rzecz oznaczonej osoby. Takie zobowiązanie jest nazywane zapisem.
Osoba uprawniona do otrzymania zapisu jest nazywana zapisobiorcą. Jeśli spadkodawca chce zobowiązać spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia, może to uczynić tylko w testamencie. Zapis może przybierać kilka postaci. Może to być np. zobowiązanie do przekazania określonej osobie konkretnej rzeczy, która należy do spadku. Spadkobierca powinien dokładnie określić osobę zapisobiorcy. Ponadto należy dokładnie wskazać świadczenie majątkowe, które ma zostać spełnione na rzecz zapisobiorcy. Spadkodawca powinien określić, co powinien otrzymać zapisobiorca albo jaki dług i w jakiej wysokości ma zostać umorzony w stosunku do zapisobiorcy.

Wykonanie zapisu

Osoby, na rzecz których został dokonany zapis, nie są od razu po śmierci spadkodawcy właścicielami rzeczy, które zostały im zapisane. Po otwarciu spadku, czyli po śmierci spadkodawcy, zapisobiorcy przysługuje prawo do żądania od spadkobiercy albo spadkobierców wydania rzeczy, która jest przedmiotem zapisu. Zapisobiorca może żądać przeniesienia własności np. domu.

Konieczna umowa

Będzie do tego potrzebna odpowiednia umowa o przeniesienie własności rzeczy. Jeśli przenoszona jest nieruchomość, to do zawarcia umowy będzie potrzebna forma aktu notarialnego. Spadkodawca nie musi w testamencie powoływać spadkobierców testamentowych.
Prawo spadkowe przewiduje również możliwość zobowiązania do wykonania zapisu także zapisobiorcę. Osoba uprawniona do żądania wykonania zapisu od zapisobiorcy będzie w takim przypadku nazywana dalszym zapisobiorcą. W tej sytuacji po śmierci spadkodawcy określona rzecz, która była przedmiotem zapisu, stanie się własnością zapisobiorcy, który zostanie ponadto zobowiązany np. do poczynienia jakiś wydatków na rzecz dalszego zapisobiorcy.
W rzeczywistości terminy żądania spełnienia zapisu mogą być różne.
Jeśli spadkodawca nie wskazał w testamencie terminu, w jakim zapis ma zostać wykonany, np. wskazał tylko, żeby spadkobierca wypłacił zapisobiorcy określoną sumę pieniężną bez wskazania, kiedy ma to nastąpić, to zapisobiorca może się domagać wypłaty tej kwoty zaraz po ogłoszeniu testamentu.
Jeśli spadkobierca zaznaczył w testamencie, że zapisobiorca może żądać wykonania zapisu dopiero po upływie określonego czasu, np. dwóch lat od jego śmierci, to zapisobiorca nie może domagać się od spadkobiercy wykonania zapisu przed tą datą. Ponadto zapisobiorca, który jest obciążony dalszym zapisem, może powstrzymać się z jego wykonaniem do czasu wykonania zapisu uczynionego na jego rzecz, niezależnie od tego, czy spadkodawca wskazał termin spełnienia dalszego zapisu, czy nie.
PRZYKŁAD
Kiedy upływa termin wystąpienia do sądu o wykonanie zapisu w testamencie
Zapisobiorca po upływie 6 lat wystąpił do sądu o zobowiązanie spadkobiercy do wykonania zapisu. W takiej sytuacji sądowe dochodzenie spełnienia zapisu jest niemożliwe ponieważ prawo do żądania wykonania zapisu przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia wymagalności zapisu.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).