Naczelny Sąd Administracyjny i wojewódzkie sądy administracyjne z powodu wzrostu liczby zakażeń COVID-19 nie będą rozpatrywać spraw na rozprawach. Będą odbywały się jedynie posiedzenia niejawne.
W piątek Marek Zirk-Sadowski, prezes NSA, wydał zarządzenie (nr 39) w sprawie odwołania rozpraw. Obowiązuje ono od soboty.
– Zarządzenie prezesa NSA nikogo na pewno nie dziwi. Jednak dla podatników, którzy już przygotowywali się do rozpraw, nie jest to dobra wiadomość – ocenia Agnieszka Tałasiewicz, partner w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych EY.
Gerard Dźwigała, radca prawny i partner w Kancelarii Prawnej i Podatkowej Dźwigała, Ratajczak i Wspólnicy, zwraca uwagę, że tytuł zarządzenia wskazuje, że nowe zasady są wprowadzane w związku z objęciem Warszawy czerwoną strefą. Ale w jego par. 3 wskazano, że chodzi o wszystkie WSA działające w miastach objętych czerwoną strefą. Zarządzenie obejmuje więc również WSA w Bydgoszczy, Krakowie, Gdańsku, Kielcach, Poznaniu, Białymstoku, Lublinie, Łodzi i Olsztynie.
Co na niejawnym
Z zarządzenia prezesa NSA wynika, że:
- odwołuje się rozprawy, a sądy mają orzekać jedynie na posiedzeniach niejawnych,
- sprawy wyznaczone do rozpatrzenia na rozprawie mają być załatwiane na posiedzeniu niejawnym.
Takie zasady mają obowiązywać do odwołania.
Eksperci przyznają, że nie oznacza to, że automatycznie wszystkie sprawy będą od dziś załatwiane na posiedzeniach niejawnych. Jak przypomina Gerard Dźwigała, szczególne tryby rozpoznawania spraw przez sądy administracyjne w okresie epidemii wprowadził art. 15zzs4 ustawy covidowej.
Po pierwsze, NSA może rozpoznać skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, jeżeli wszystkie strony w sposób wyraźny wyrażą na to zgodę. – A więc bez ich zgody albo nawet jeżeli nie zajmą w tej sprawie stanowiska, sprawa powinna trafić na rozprawę – wskazuje Dźwigała.
Po drugie, jest możliwość przeprowadzenia rozprawy tzw. odmiejscowionej, czyli za pomocą teletransmisji. – W praktyce do tej pory rozwiązanie to było stosowane rzadko – mówi ekspert. Polegało ono na tym, że strony stawiały się na rozprawę kasacyjną przed NSA we właściwym wojewódzkim sądzie administracyjnym (który rozpoznawał sprawę w I instancji) i między salą w WSA a salą w NSA była prowadzona teletransmisja.
Po trzecie, można skierować sprawę na posiedzenie niejawne bez zgody strony. – Wydaje się, że właśnie z tego rozwiązania skorzystał obecnie prezes NSA w zarządzeniu – mówi Dźwigała.
Inaczej ocenia to Agnieszka Tałasiewicz. Jej zdaniem zarządzenie prezesa NSA nie rozstrzyga, którym z trybów posłuży się NSA. – W przypadku spraw podatkowych niewątpliwie NSA stanie przed dylematem – uważa ekspertka. Tłumaczy, że z jednej strony niełatwo jest uznać sprawy podatkowe za takie, które wymagają natychmiastowego rozstrzygnięcia, a z drugiej – trudno dzisiaj przewidzieć, jak długo będzie trwał stan epidemii.
Praktyczne problemy
Gerard Dźwigała zwraca uwagę, że zgodnie z art. 15zzs4 ust. 3 sprawę na posiedzenie niejawne może skierować bez zgody strony przewodniczący składu, a nie prezes NSA.
– To nie jest bez znaczenia, gdyż zarządzenie zgodnie z jego par. 3 ma być stosowane także przez WSA, które są w czerwonych strefach. A więc oznaczałoby to, że prezes NSA kieruje na posiedzenia niejawne sprawy np. w WSA w Lublinie. Moim zdaniem jest to niezwykle problematyczne – uważa ekspert.
Zwraca też uwagę, że posiedzenie niejawne bez zgody strony może się odbywać, jeśli nie ma możliwości przeprowadzenia teletransmisji. A w praktyce jest to możliwe.
– Zarządzenie budzi więc istotne wątpliwości – komentuje Gerard Dźwigała. Zwraca uwagę, że w sądach powszechnych rozprawy są w pełni transmitowane. Strony w nich uczestniczą, ale fizycznie nie są obecne w budynku sądu. – Tak powinno być również w sądach administracyjnych – podkreśla.
Agnieszka Tałasiewicz dodaje, że podatnicy, którym bardzo zależy na przeprowadzeniu rozprawy, mogą i powinni wyrazić ten pogląd na piśmie. – Nie ma gwarancji, że NSA uwzględni ich stanowisko, ale jeśli sama strona wskaże, że ważniejsza dla niej jest możliwość udziału w rozprawie niż szybkie rozpoznanie sprawy, to jest szansa, że NSA przychyli się do takiego wniosku – uważa.
