Jeśli osoby pozostające w nieformalnym związku kupiły wspólnie nieruchomość, a w księdze wieczystej jako właściciel ujawniona jest tylko jedna z nich, to ich wzajemne rozliczenia powinny opierać się o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Tak uznali sędziowie rozpoznając sprawę kobiety, która żądała zapłaty 100 tys. złotych w związku z jej nakładami na zakup działki i domu, które nabyła wraz z konkubentem. Twierdziła, że chociaż nieruchomość została zakupiona na rzecz konkubenta i jedynie on był wpisany jako właściciel w księdze wieczystej, ona również wniosła wkład finansowy w jej zakup. Taki stan rzeczy był spowodowany tym, iż była głównym najemcą spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, zatem nie mogła być jednocześnie właścicielką innych nieruchomości.
Sąd Okręgowy w Białymstoku wskazał, że kwestia wzajemnych rozliczeń osób pozostających w związkach nieformalnych nie została wprost uregulowana w kodeksie cywilnym. Orzecznictwo dopuszcza zarówno stosowanie przepisów o zniesieniu współwłasności, jak i oparcia rozliczeń konkubentów na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu. Wybór jednego ze wskazanych uregulowań może być uzależniony od okoliczności konkretnej sprawy, a także od przedmiotu rozliczeń. Sąd uznał, że pomimo iż nabycie nieruchomości nastąpiło za wspólne pieniądze stron w trakcie trwania konkubinatu, zastosowanie będą miały przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Jako właściciel nieruchomości figuruje bowiem jedynie mężczyzna. Kobieta nie jest jej współwłaścicielką, zatem zadaniem sędziów przepisy o zniesieniu współwłasności nie będą tu miały zastosowania.
Ponadto sąd uznał, że roszczenie powódki nie może być rozpatrywane jako roszczenie o zwrot nakładów. Przez nakłady w rozumieniu art. 226 kodeksu cywilnego należy uznać dobrowolne użycie własnych dóbr majątkowych na rzecz innej osoby (właściciela rzeczy) bez względu na jego wolę. Nakładami w tym znaczeniu są wszelkie inwestycje utrzymujące rzecz w należytym stanie lub ulepszające ją. Natomiast jeśli jedna ze stron jest wzbogacona bez podstawy prawnej, zastosowanie będą miały przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Jest to szczególne zdarzenie prawne, w wyniku którego bez podstawy prawnej powstaje nowa sytuacja: wzrost majątku po stronie podmiotu wzbogaconego kosztem jednoczesnego pogorszenia sytuacji majątkowej osoby zubożonej.
Wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku, sygn. akt I C 544/10.