Egzekucja administracyjna może być dotkliwa dla osób będących przedmiotem postępowania - upoważnione organy mogą stosować określone środki przymusu - dlatego też ustawodawca szczegółowo określił, jakie obowiązki podlegają egzekucji i co jest z niej wykluczone.

Postępowanie egzekucyjne w administracji jest wszczynane, gdy zobowiązany uchyla się od wykonania ciążących na nich obowiązków. Dokładne zasady postępowania oraz środki przymusu, jakie mogą być stosowane przez organy egzekucyjne, aby zmusić dany podmiot do wykonania ciążących na nim powinności, reguluje ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.).

Ponieważ ten sposób zaspokojenia wierzyciela wiąże się z przymusem, zarówno zakres przedmiotowy egzekucji, jak i wyłączenia przedmiotowe zostały dokładnie określone.

Co podlega egzekucji administracyjnej

Egzekucji administracyjnej podlegają następujące obowiązki:

1. podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, Nr 85, poz. 727, Nr 86, poz. 732 i Nr 143, poz. 1199);

2. niepodatkowe należności budżetowe, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240) oraz należności z tytułu przychodów z prywatyzacji;

3. grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej oraz inne należności pieniężne niż wymienione w pkt 1 i 2 jeżeli pozostają we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej,

4. należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania wzajemnego potrącenia zobowiązań podatkowych z zobowiązaniami tych jednostek;

5. należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw;

6. wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów;

7. należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego;

8. należności pieniężne wynikające z tytułu:

  • zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego lub częściowego finansowania Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji lub Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich, łącznie z sumami, które mają być pobrane w związku z tymi działaniami;
  • opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku Unii Europejskiej dla sektora cukru;
  • należności przywozowych i należności wywozowych;
  • podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, podatku od dochodu lub podatku od majątku oraz podatku od składek ubezpieczeniowych;

9. odsetek, kar i grzywien administracyjnych, kosztów i innych należności związanych z należnościami, o których mowa w lit. a-h, z wyłączeniem wszelkich sankcji o charakterze karnym określonych w prawie państwa udzielającego pomocy;

10. należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska;

11. obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego;

12. obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy;

13. obowiązki z zakresu ochrony danych osobowych, nakładane w drodze decyzji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

Egzekucja administracyjna uwalnia od zarzutu niedozwolonej pomocy państwa>>

Organ egzekucyjny może dochodzić tych obowiązków, o ile wynikają one z decyzji, postanowień lub orzeczeń właściwych organów, albo też w przypadku organów administracji publicznej - bezpośrednio z przepisów prawa (np. obowiązki wynikające z deklaracji lub zeznania złożonego przez podatnika lub płatnika).

Co nie podlega egzekucji administracyjnej

Ustawodawca szczegółowo uregulował także, co nie podlega egzekucji administracyjnej. Są to:

1. przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;

2. zapasy żywności i opału, niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres 30 dni;

3. jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, potrzebne do wyżywienia zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;

4. narzędzia i inne przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej wykonywanej osobiście przez zobowiązanego, z wyłączeniem środka transportu, oraz surowce niezbędne do tej pracy na okres 7 dni;

5. przedmioty niezbędne do pełnienia służby przez zobowiązanego lub do wykonywania przez niego zawodu;

6. pieniądze w kwocie 760 zł, wkłady oszczędnościowe złożone w bankach na zasadach i w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.) oraz wkłady oszczędnościowe złożone w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.);

7. dokumenty osobiste, po jednej obrączce zobowiązanego i jego współmałżonka, wykonanej z metali szlachetnych, ordery i odznaczenia oraz przedmioty niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny do nauki lub wykonywania praktyk religijnych, a także przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane znacznie poniżej ich wartości, a które dla zobowiązanego mają znaczną wartość użytkową;

8. rzeczy służące w kościołach i innych domach modlitwy do odprawiania nabożeństwa lub do wykonywania innych praktyk religijnych albo będące obiektami kultu religijnego, choćby były kosztownościami lub dziełami sztuki;

9. rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub członków jego rodziny;

10. kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów, kwoty otrzymane jako stypendia oraz kwoty otrzymane z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych;

11. środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w art. 36 ust. 4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2081, z 2006 r. Nr 50 poz. 363 i Nr 208, poz. 1541 oraz z 2007 r. Nr 115, poz. 794);

12. środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji oraz środki pochodzące z płatności w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich otrzymanych w formie zaliczki.

Przy postępowaniu egzekucyjnym trudno wyłączyć stronniczego sędziego>>

Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji reguluje również szczegółowo, które przedmioty rozumiemy jako niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny oraz wymienia przedmioty, jakie nie podlegają egzekucji, jeżeli zobowiązanym jest rolnik prowadzący gospodarstwo rolne.