Powierzenie przez sąd bieżącej opieki nad dzieckiem pozwala uznać, że taka osoba tymczasowo pełni funkcję rodziny zastępczej i w związku z tym ma prawo do świadczeń na jego utrzymanie, w tym do dodatku wychowawczego.
Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gliwicach, który rozpatrywał skargę w sprawie dodatku wychowawczego, będącego odpowiednikiem 500+ dla dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Wniosek o jego przyznanie złożyła kobieta, której sąd rejonowy we wrześniu 2019 r. powierzył w trybie zarządzenia tymczasowego bieżącą pieczę nad dzieckiem – do czasu prawomocnego zakończenia sprawy o ustanowieniu jej rodziną zastępczą. Dotychczasowa złożyła bowiem wniosek o jej rozwiązanie, a skarżąca przejęła opiekę nad dziewczynką. Prezydent miasta odmówił jej przyznania dodatku wychowawczego, wskazując, że zgodnie z art. 80 ust. 1 pkt 1 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1111 ze zm.) przysługuje on rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka. Natomiast kobieta nie spełnia tego warunku, bo na mocy postanowienia sądu sprawuje bieżącą pieczę nad podopieczną.
Opiekunka odwołała się od tej decyzji, argumentując, że dziecko znajduje się na jej całkowitym utrzymaniu, ale samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) uznało, że była ona poprawna merytorycznie, bo warunkiem koniecznym do uzyskania 500+ jest posiadanie statusu rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka. Dlatego dopiero gdy sąd orzeknie o rozwiązaniu obecnej rodziny zastępczej i ustanowi nią skarżącą, będzie mogła skutecznie ubiegać się o dodatek wychowawczy. Kobieta złożyła skargę na rozstrzygnięcie SKO, a WSA stwierdził, że była zasadna i uchylił obydwie decyzje organów niższej instancji.
Sąd w uzasadnieniu do wyroku powołał się na art. 90 ustawy o pieczy. Przewiduje on, że w stosunku do osób niespełniających wymogów do bycia rodziną zastępczą w zakresie niezbędnych szkoleń, ale którym sąd powierzył tymczasowo pełnienie tej funkcji na podstawie art. 109 par. 2 kodeksu rodzinnego, mają zastosowanie odpowiednie przepisy ustawy o pieczy, w tym m.in. art. 80 dotyczący świadczeń. WSA dodał, że wprawdzie sąd rejonowy posłużył się sformułowaniem bieżącej pieczy, jednak w jego ocenie każde orzeczenie, w wyniku którego następuje powierzenie realizacji funkcji opiekuńczych i wychowawczych nad dzieckiem, może uprawniać do uznania, że rodzinie powierzono tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej w rozumieniu art. 90 ustawy. To zaś oznacza, że ma ona prawo do dodatku wychowawczego. Ponadto zdaniem WSA zakres wykonywania bieżącej pieczy, jaki jest związany z wydaniem postanowienia przez sąd rejonowy, pokrywa się z zakresem tej sprawowanej przez rodzinę zastępczą. Tymczasem zarówno samorząd, jak i SKO przedwcześnie stwierdziły, że kobiecie nie należy się dodatek wychowawczy, bo nie oceniły, czy w jej przypadku zachodzi przesłanka określona w art. 90.
Wyrok WSA w Gliwicach jest zgodny z dotychczasową linią orzeczniczą przedstawianą przez sądy administracyjne w sprawach, gdzie osoby wykonujące bieżącą pieczę starają się o inne świadczenia na dzieci, w tym 300+ z programu „Dobry start” oraz zasiłek rodzinny. Decyzje odmawiające ich przyznania również są uchylane.
orzecznictwo
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 6 lipca 2020 r., sygn. akt II SA/GL 132/2.
