Jak wskazuje MSW, celem projektowanych zmian jest wzmocnienie systemu bezpieczeństwa państwa. Projekt wprowadza rozwiązania zapewniające możliwość wsparcia SG przez wojsko, np. żandarmów, w przypadku "zagrożeń bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego w zasięgu przejścia granicznego oraz w strefie nadgranicznej, do których zwalczania SG nie jest przygotowana".

W myśl regulacji oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych będą mogły być użyte do pomocy funkcjonariuszy SG, w szczególności w sytuacjach: "bezpośredniego zagrożenia zamachem na nienaruszalność granicy państwowej, sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa powszechnego dla życia, zdrowia lub wolności obywateli lub bezpośredniego zagrożenia zamachem na obiekty lub urządzenia wykorzystywane przez Straż Graniczną". Przesłanką do takiej decyzji ma być też atak terrorystyczny lub zagrożenie takim atakiem.

Żołnierzom, wspierającym strażników granicznych, będą przysługiwały niektóre ich uprawnienia. Z kolei decyzję o użyciu wojska będzie podejmował prezydent, na wniosek premiera. Projekt nowelizacji przewiduje też tzw. sytuacje niecierpiące zwłoki - w takich przypadkach decyzję o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych będzie podejmował minister obrony narodowej na wniosek szefa MSW, zawiadamiając o tym "niezwłocznie prezydenta i premiera".

Projektowane zmiany dotyczą także funkcjonowania formacji w zakresie zarządzania granicami oraz zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnej migracji. I tak, na przykład, w celu uproszczenia procedur w zakresie poszukiwań osób ukrywających się przed wymiarem sprawiedliwości SG ma mieć bezpośredni wgląd do danych gromadzonych w Krajowym Systemie Informacyjnym Policji. "SG realizowałaby poszukiwania bezpośrednio na podstawie danych z KSIP, bez konieczności rejestracji tych samych poszukiwań w bazie SG" - wskazano.

Straż Graniczna będzie też mogła - w myśl projektu - stosować czynności operacyjne polegające na tzw. zakupie kontrolowanym w sprawach dotyczących obrotu nielegalnymi dokumentami umożliwiającymi przekroczenie granicy. Jak zaznaczono w uzasadnieniu, ma to związek z tym, że zorganizowane grupy przestępcze coraz częściej specjalizują się w czerpaniu zysku z nielegalnej imigracji.

Projekt rozszerza także uprawnienia SG o możliwość wykorzystywania kamer (systemu telewizji dozorowej instalowanej - CCTV) przy drogach publicznych. Jak wyjaśniała w rozmowie z PAP rzeczniczka MSW Małgorzata Woźniak, rozwiązanie to ma być wykorzystywane wyłącznie na drogach biegnących w bezpośrednim sąsiedztwie granicy w związku ze zwalczaniem nielegalnej migracji oraz przemytu.

Planowane zmiany dotyczy także oznakowania tablic informacyjnych ustawianych na granicy państwowej. Zniesienie kontroli osób na granicy RP, stanowiącej granicę wewnętrzną UE, wiązało się z usunięciem z tej części granicy tablic informacyjnych "Granica państwa przekraczanie zabronione". Teraz będą wzory trzech rodzajów tablic informacyjnych: na granicy wewnętrznej - "Granica państwa", na granicy zewnętrznej - "Granica państwa przekraczanie zabronione" oraz napis "Pas drogi granicznej wejście zabronione" w miejscach, w których jest wprowadzony zakaz przebywania.

Projekt doprecyzowuje też zasady ponoszenia kosztów związanych z funkcjonowaniem SG w przejściach granicznych w portach morskich, na lotniskach czy w kolejowych i rzecznych przejściach granicznych. Dotyczyłoby to przede wszystkim przejść, gdzie właścicielami lub posiadaczami gruntów lub obiektów są podmioty prawa handlowego, na rzecz których ponoszone są przez wojewodów opłaty czynszowe. W projekcie zostaną wskazane rodzaje powierzchni, za które nie będą ponoszone opłaty czynszowe.

Szereg propozycji zmian w ustawie odnosi się wprost do funkcjonariuszy SG. Proponuje się m.in. wprowadzenie możliwości zawierania umów z funkcjonariuszami dot. zwrotu Straży Granicznej kosztów podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych. Chodzi o sytuację w których funkcjonariusz rezygnuje ze służby lub nie kończy, z własnej winy, rozpoczętej nauki.

Funkcjonariusze nie będą również - według proponowanych zmian - musieli powiadamiać przełożonego o zamiarze wyjazdu za granicę, w przypadku wyjazdu do innych krajów UE. Jak podkreśla MSW, zmiany związane z możliwościami swobodnej migracji w ramach UE nie uzasadniają dalszego utrzymywania tego obowiązku. Projekt reguluje też kwestie związane z oddelegowywaniem funkcjonariuszy. W myśl regulacji okres delegowania nie może przekraczać 6 miesięcy, a funkcjonariuszy w okresie 2 lat od przeniesienia albo od zakończenia oddelegowania, może być ponownie przenoszony lub delegowany, ale tylko za jego pisemną zgodą. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy funkcjonariusze są przenoszeni lub oddelegowywani na własne życzenie.

Proponuje się także wprowadzenie, wzorem regulacji zawartej w ustawie o policji, możliwości zawieszenia funkcjonariusza SG w czynnościach służbowych, w przypadku wniesienia przeciwko niemu prywatnego aktu oskarżenia. Zawieszenie to będzie uzależnione od oceny stanu sprawy przez przełożonego funkcjonariusza.

Projekt zakłada też zmiany w zakresie przepisów regulujących kwestie umundurowania. SG chce przeprowadzić reformę mundurową polegającą na wprowadzeniu systemu punktowego (w skrócie funkcjonariusze dysponowaliby określoną ilością punktów, którą mogliby przeznaczać m.in. na wymianę poszczególnych elementów umundurowania - PAP). W proponowanych regulacjach odchodzi się też od wiązania umundurowania SG z umundurowaniem typu wojskowego. Proponuje się, by typ wojskowy był dozwolony, ale nie wyłączny; a tym samym tworzy się podstawę dla wprowadzenia w SG umundurowania właściwego jedynie dla tej formacji.

W Straży Granicznej służy 15 tysięcy funkcjonariuszy i ponad 3 tys. pracowników cywilnych.(PAP)