Pod pojęciem „odprawa" kryją się trzy różne świadczenia, wypłacane na podstawie odmiennych przepisów. Na mocy ustaw przysługuje:
- odprawa z tytułu zwolnień grupowych
- odprawa rentowa lub emerytalna
- odprawa pośmiertna
Odprawa z tytułu zwolnień grupowych
Kwestię uprawnień do odprawy z powodu zwolnienia grupowego reguluje ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Przepisy tej ustawy stosuje się do pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, który rozwiązuje stosunki pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Zwolnieniem grupowym jest sytuacja, w której w drodze wypowiedzenia (lub na mocy porozumienia stron) pracodawca (w okresie nieprzekraczającym 30 dni) zwalnia co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników
Ile wynosi odprawa dla zwolnionego pracownika?
Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Zobacz, jak jest obliczany ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy >>>
Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Odprawa dla osób objętych zwolnieniem grupowym nie przysługuje pracownikom zatrudnionym na podstawie mianowania oraz wykonującym zadania na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło).
Odprawa rentowa lub emerytalna
Innym typem jest odprawa emerytalno-rentowa. Przysługuje ona pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę. Odprawa rentowa lub emerytalna wypłacana jest w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa (podstawa prawna: Art. 921 § 1 Kodeksu pracy).
Odprawa pośmiertna
Odprawa pośmiertna jest świadczeniem umocowanym w Kodeksie pracy (art. 93). Odprawa tego typu przysługuje rodzinie od pracodawcy w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby.
Wysokość odprawy pośmiertnej jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
- jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
- trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
- sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Odprawa pośmiertna przysługuje następującym członkom rodziny pracownika:
- małżonkowi;
- innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.
Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty.
Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone jest nie niższe niż odprawa pośmiertna. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.