Firma będąca producentem mebli wykonuje zabudowy meblowe (łazienkowe i kuchenne) w budynkach mieszkalnych i lokalach mieszkalnych. Jaką stawką VAT jest opodatkowana dostawa i montaż zabudowy meblowej w budownictwie mieszkaniowym?
Problem dotyczący wysokości opodatkowania dostawy i montażu trwałej zabudowy meblowej budzi kontrowersje od wielu lat. Podatnicy i sądy administracyjne twierdzą, że to kompleksowe świadczenie obejmujące dostawę zabudowy i jej montaż podlega opodatkowaniu według stawki 8 proc. na podstawie art. 41 ust. 12–12c ustawy o VAT, jako modernizacja budynku/lokalu mieszkalnego. [ramka] Jednak organy podatkowe dotychczas odmawiały podatnikom tego prawa, uznając, że czynność ta nie mieści się w pojęciu modernizacji budynku/lokalu mieszkalnego, wobec czego podlega opodatkowaniu według stawki podstawowej 23 proc.

Co wynika z uchwały NSA

Problem ten był w przeszłości przedmiotem uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, podjętej w poszerzonym składzie siedmiu sędziów 24 czerwca 2013 r., sygn. akt I FPS 2/13. Z uchwały NSA wynika, że obniżona stawka podatku znajduje zastosowanie wtedy, gdy:
  • na skutek konstrukcyjnego połączenia komponentów meblowych i elementów obiektu budowlanego (lokalu) powstaje trwała zabudowa spełniająca jako całość określoną funkcję użytkową;
  • po trwałym połączeniu komponentów meblowych z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części komponenty te podnoszą standard takiego obiektu (stanowiąc modernizację, która w języku potocznym oznacza to samo co ulepszenie, podwyższenie wartości użytkowej czy też technicznej, podwyższenie standardu, unowocześnienie).

Fiskus obstawał przy swoim

Podjęcie tej uchwały nie spowodowało jednak oczekiwanego zakończenia sporu pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi w sprawie stawki VAT. Minister finansów – w odpowiedzi na ww. uchwałę NSA – 31 marca 2014 r. wydał interpretację ogólną, nr PT10/033/5/133/WLI/14/RD30577, w której wskazał, że o zastosowaniu obniżonej stawki VAT decyduje stopień konstrukcyjnego połączenia komponentów meblowych i elementów obiektu budowlanego/lokalu. Z tego powodu nawet jeśli zabudowa meblowa została wykonana według indywidualnego projektu, to obniżona stawka podatku VAT nie może znaleźć zastosowania, gdy zabudowa meblowa:
  • została przytwierdzana do ściany lub podłogi jedynie w sposób, który może być również stosowany przy montażu mebli wolnostojących (np. zakotwiczenie za pomocą kołków lub listew montażowych)
  • a ewentualny demontaż tej zabudowy następuje bez uszkodzenia zarówno samej zabudowy, jak i konstrukcji budynku/lokalu.
Na tej podstawie organy podatkowe przyjmowały dotychczas, że wykonanie zabudowy meblowej w budynku lub lokalu mieszkalnym nie może korzystać z preferencyjnego opodatkowania stawką 8 proc., jeśli wykonywane prace nie spełniają warunków do uznania ich za modernizację takiego obiektu ze względu na brak trwałego związania elementów zabudowy meblowej z elementami konstrukcyjnymi lokalu/budynku. Ewentualny demontaż zabudowy meblowej dokonany bez uszkodzenia elementów konstrukcyjnych lokalu lub budynku mieszkalnego potwierdzał brak trwałego związku pomiędzy konstrukcją obiektu budowlanego a powiązanej z nią zabudowy meblowej (zob. interpretacje indywidualne dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 lipca 2019 r., nr 0112-KDIL2-3.4012.274.-2019.2.IP, oraz z 6 września 2019 r., nr 0112-KDIL1-1.4012.319.2019.1.AK).

Sądy po stronie podatników

Odmiennego zdania były jednak sądy administracyjne, prezentujące korzystne dla podatników stanowisko, oparte na uchwale NSA z 24 czerwca 2013 r. (zob. wyroki NSA z: 18 grudnia 2019 r., sygn. akt I FSK 1362/17, 3 lipca 2019 r., sygn. akt I FSK 792/19, 8 stycznia 2019 r., sygn. akt I FSK 204/17, 16 stycznia 2018 r., sygn. akt I FSK 464/16, 11 października 2017 r., sygn. akt I FSK 40/16 oraz 10 maja 2017 r., sygn. akt I FSK 1276/15). Z orzeczeń tych wynika, że o możliwości uznania montażu zabudowy meblowej za usługę modernizacyjną lokalu/budynku mieszkalnego opodatkowaną według preferencyjnej stawki VAT nie decyduje – jak na to wskazują organy podatkowe – nieodwracalność montażu. Dla uznania, że elementy konstrukcyjne obiektu mieszkaniowego wykorzystane są przy montażu zabudowy meblowej w sposób istotny, trwały, wystarczy np. mocowanie zabudowy meblowej poprzez przytwierdzanie jej do ścian, sufitów przy użyciu haków, wkrętów, kołków rozporowych, kleju i listew montażowych. Składy orzekające podkreślały, że fakt każdorazowego idealnego dopasowania wymiarów zabudowy do konkretnego miejsca czy wnęki czynił niemożliwym wykorzystanie takiej zabudowy w innym miejscu, co również świadczy o trwałości dokonanego montażu w ramach usługi modernizacyjnej.

Zmiana interpretacji ogólnej

Jednolita linia orzecznictwa sądowego spowodowała zmianę stanowiska resortu finansów zaprezentowaną w interpretacji ogólnej z 31 marca 2014 r. Minister finansów w piśmie z 27 maja 2020 r., nr PT3.8101.2.2020, dokonując zmiany wymienionej interpretacji ogólnej, przyznał, że dotychczasowe twierdzenie, zgodnie z którym o trwałym charakterze połączenia zabudowy meblowej z elementami konstrukcyjnymi budynku można mówić wyłącznie wtedy, gdy zabudowa meblowa jest zamontowana w sposób ingerujący w substancję budynku uniemożliwiający demontaż takiej zabudowy bez uszkodzenia jej komponentów lub elementów konstrukcyjnych budynku, jest zbyt daleko idące.
Zgodnie z obecnym stanowiskiem MF opodatkowanie według stawki 8 proc. montażu zabudowy meblowej, wykonanej na indywidualne zlecenie, wymaga takiego trwałego połączenia elementów zabudowy z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części (lokalu), które:
  • uniemożliwia przesunięcie zabudowy w inne miejsce
  • a po ewentualnym demontażu zabudowa ta jest niezdatna do użytku, ze względu na to, że same jej elementy nie spełniają pod względem użytkowym przymiotu mebla.
Zmianie uległo więc rozumienie trwałości połączenia elementów zabudowy z elementami budynku/lokalu mieszkalnego. Z pisma wynika, że: „Przykładowo stawka podatku VAT w wysokości 8 proc. mogłaby mieć zastosowanie w przypadku wykonania «na zamówienie» szafy wnękowej na wymiar w dedykowanej do tego celu wnęce, z płyt meblowych dociętych na konkretny wymiar (np. laminowanych, MDF, HDF, OSB), w sytuacji, w której montaż następuje za pomocą kołków i wkrętów, a szafa funkcjonuje w oparciu o elementy konstrukcyjne obiektu budowlanego lub jego części (lokalu), z wykorzystaniem tylnej i bocznych ścian wnęki jako ścian montowanego mebla. Po demontażu szafa jest niezdatna do użytku, nie pełni funkcjonalnej roli mebla ze względu na to, że wykorzystanie elementów obiektu budowlanego lub jego części (lokalu), tj. ścian, podłogi i sufitu, wyznaczało zakres konstrukcyjny szafy, pełniąc rolę elementów tego mebla”.
Opodatkowanie świadczenia kompleksowego
W przypadku świadczenia kompleksowego, złożonego z co najmniej dwóch świadczeń, z których jedno jest świadczeniem głównym, a pozostałe – świadczeniami pomocniczymi, o zastosowaniu właściwej stawki podatku lub zwolnienia z opodatkowania przesądza świadczenie główne. Świadczenie kompleksowe jest bowiem opodatkowane w całości według stawki lub z zastosowaniem zwolnienia od podatku, które są właściwe dla świadczenia głównego.
Minister finansów w piśmie z 27 maja 2020 r. podkreślił jednocześnie, że opodatkowanie zabudowy meblowej według stawki 8 proc. nie może mieć zastosowania, jeśli zamontowane meble mogą stać się przedmiotem powtórnego montażu w innym dowolnym miejscu, tj. mogą pełnić dalej użytkową funkcję mebla ze względu na brak istotnego powiązania z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części (lokalu).
Podstawa prawna
• art. 41, art. 146aa ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)